Radotki

Tryb życia, jaki prowadzi współczesny człowiek, obfituje w czynniki stresogenne, czyli różne czynniki zaburzające prawidłowe funkcjonowanie naturalnych mechanizmów fizjologicznych, co może skutkować powstawaniem zaburzeń oraz chorób, w tym tych uznawanych za cywilizacyjne. Na straży mechanizmów zachowania homeostazy stoi kontakt człowieka z naturą oraz układ endokannabinoidowy (EKAN). Kontakt z naturą został w krajach wysokorozwiniętych zinstytucjonalizowany, co zaowocowało powstaniem w Japonii Medycyny Leśnej, wykorzystującej dobroczynny wpływ lasu i drzew na zdrowie ludzkie. Dr Quing Li opracował i rozpowszechnił metodę zwaną Shinrin Yoku – kąpiele leśne, polegającą na świadomym i uważnym spacerowaniu po lesie i doświadczaniu go wszystkimi dostępnymi zmysłami.

Rodzimy trend wykorzystujący podobne oddziaływanie to sylwoterapia. Układ endokannabinoidowy reguluje równowagę energetyczną człowieka, wpływając na takie funkcje organizmu jak sen, łaknienie, metabolizm czy radzenie sobie ze stresem. Jednak gdy jest przeciążony i upośledzony długotrwale działającymi dystraktorami, nie może spełniać swojego zadania. Można wtedy wesprzeć organizm fitokannabinoidami w postaci suplementacji produktami w różnej postaci.

Cywilizacyjne „wyzwania” i powrót do równowagi

Współczesność stawia przed człowieka wyzwania, z jakimi nie stykał się w historii swojego gatunku nigdy dotąd. Oprócz konieczności przetrwania, która w krajach europejskich jest zredukowana do minimum (ze względu na duży dostęp dóbr materialnych i żywności) człowiek współczesny musi mierzyć się z zabrudzonym i zniekształconym przez technologię środowiskiem, żywnością, która jest przeładowana chemią i może wywoływać choroby oraz z nadmiarem bodźców, w postaci przewlekłego stresu, promieniowania elektrycznego i magnetycznego czy nadmiarem niebieskiego światła, związanego z korzystaniem z oświetlenia elektrycznego i z urządzeń elektrycznych. Do problemów współczesności należą również brak czasu, zanieczyszczone powietrze i gleba, zanieczyszczona dioksynami woda oraz siedzący tryb życia, wymuszony potrzebą pracy i przemieszczania się samochodem.

Organizm człowieka jest bombardowany czynnikami negatywnie wpływającymi na jego zdrowie fizyczne i psychiczne i coraz trudniej jest mobilizować siły organizmu w celu samoregeneracji. Proces ten znajduje odzwierciedlenie w licznych chorobach nazywanych „cywilizacyjnymi” jak otyłość, nowotwór czy depresja, które są efektem naruszenia naturalnej równowagi organizmu. Z pomocą może przyjść powrót do natury, czy to w postaci zastosowania metody Shinrin yoku, czy wzmocnienia układu endokannabinoidoego. Celem artykułu jest przedstawienie metod przywracania naturalnej homeostazy: Shinrin yoku, salwoterapia oraz suplementacja fitokannabidoidami. 

 

Shinrin yoku – japońska sztuka kąpieli leśnych oraz sylwoterapia

 

Przewlekły stres, nadmiarowe przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach oraz siedzący tryb życia powodują spustoszenie w organizmie człowieka i przyjmuje się, że są przyczyną wielu chorób.

Aby przywrócić naturalną zdolność organizmu do regeneracji oraz uruchomić samoczynne procesy zdrowienia i obniżyć poziom stresu stosowane są różnorakie środki, od suplementów diety, poprzez zmianę stylu życia, czy ćwiczenia typu medytacja, relaksacja.

W latach 80. ubiegłego wieku w Japonii rozwinął się nurt zwany medycyną leśną, który zajmuje się dobroczynnym wpływem kontaktu z lasem na człowieka. Dr Quing Li, który jest przewodniczącym Towarzystwa Medycyny Leśnej w Japonii i zajmuje się tym frapującym zagadnieniem od 30-stu lat opisuje wpływ kontaktu z lasem na człowieka w następujący sposób: jest to wszechstronny dobroczynny wpływ na zdrowie człowieka, poprawia stan psychofizyczny osób starszych i w podeszłym wieku, obniża ciśnienie krwi i stabilizuje nadciśnienie, obniża poziom hormonów stresu w organizmie (kortyzolu i adrenaliny) poprawia stan chorych na depresję, poprawia jakość snu, przyspiesza regenerację komórkową, może zwiększyć przyswajalność białka, wspomaga układ odpornościowy, poprawia pamięć i koncentrację (1). 

Ponadto w wyniku długotrwałego kontaktu z przyrodą następuje obniżenie poziomu cukru we krwi, poprawia się przemiana materii, stan układu krwionośnego ulega poprawie, zwiększa się produkcja białek mających znaczenie w zapobieganiu procesom nowotworzenia, podwyższa się próg bólu, procesy tracenia na wadze staja się łatwiejsze, wzmacniają się doznania i emocje pozytywne, a wpływ afektów negatywnych ulega osłabieniu.

Jak pokazują badania, po trzech dniach zażywania kąpieli leśnych aktywność komórek układu odpornościowego typu Natural Killers wzrasta o 53,2%, ich liczbna wzrasta o 50%,

obecność enzymu granulizyny wzmagającego proces apoptozy wzrasta o 48%, granzymu A o 38%, granzymu B o 33%, a perforyny o 28%. Kąpiele leśne rozumiane są tu nie jako uprawianie w lesie aktywności, a stricte jako łączenie się z naturą, chłonięcie jej za pomocą wszystkich pięciu zmysłów. To świadome, uważne spacerowania, doświadczanie bycie w lesie (2). Jak twierdzi dr Qing w sytuacji, gdy nie ma bezpośredniego dostępu do lasu, pomocne są uważne spacery po parku, zaopatrzenie środowisko biurowe lub domowe w dużą ilość roślin, lub korzystanie z olejków eterycznych o naturalnych leśnych zapachach. Już dwie godziny przebywania w warunkach leśnych niesie korzyści dla zdrowia (3).

Kąpiele leśne oddziałują na stan psychofizyczny człowieka na wiele sposobów, min poprzez substancje wydzielane przez rośliny zimozielone zwane fitoncydami, takimi jak terpeny (d-limonen, alfa pinen, beta pinen czy kamfen), które mają działanie antybakteryjne, pierwotniakobójcze i grzybobójcze, ale także poprzez ptasi trel (4), czy poprzez niewyczuwalne wibracje pni drzew, o czym mówi nauka zwana sylwoterapią, wykorzystywana m.in. w resocjalizacji pedagogicznej jako metoda pracy z osobami o specjalnych potrzebach edukacyjnych i wychowawczych jako metoda stymulowania rozwoju (5). Sylwoterapia (forest therapy) to wykorzystywanie leczniczego działania drzew do wzmacniania sił życiowych oraz naprawczych organizmu, czyli pobudzanie do naturalnych procesów samoleczenia (6).

Las izoluje od codziennego życia, pracy, problemów, decyzji, poprawia zdrowie duchowe i fizyczne, a występujący tu mikroklimat wzmaga usuwanie napięcia i odprężenie (7).

Jego charakterystyczną cechą jest naładowanie jonów ujemnych, występowanie olejków aromatycznych regulujących nastrój i dodających energii oraz obecność wspomnianych już wcześniej fitoncydów (8).  Zaleca się, aby długość spacerów dopasować do kondycji i stanu zdrowia i raczej nie przekraczać odległości 3 mil, czyli ok. 5 km (9). Sylwoterapia wydaje się więc rewelacyjnym rozwiązaniem zarówno ze względów ekonomicznych (łatwa dostępność i niskie koszty korzystania z sylwoterapii czy też z kąpieli leśnych w ujęciu dr. Qinga Li, jak i zdrowotnych, gdyż poza alergiami nie ma żadnych przeciwwskazań do korzystania z tego sposobu stymulowania organizmu dla żadnej z grup wiekowych. Wydaje się, że promowanie korzystania z leśnych kąpieli czy też z dobroczynnego oddziaływania drzew jest również wspaniałym sposobem na to, aby ludzie, przekonani o korzyściach dla swojego zdrowia, wykazali się większą świadomością ekologiczną niż ma to miejsce w tej chwili i np. zaprzestali wywożenia śmieci do lasów (10). 

Badania nie pozostawiają wątpliwości, że jest to jeden z lepszych sposobów przywracania równowagi i radzenia sobie z nadmiarem stresu, jaki przygotowała dla człowieka natura, jednak współczesny człowiek nie potrafi z tego dobrodziejstwa skorzystać.

W warunkach polskich utworzone są ścieżki zdrowia, popularność zdobywają również formy turystyki takie jak np. noclegi w domkach na drzewie.

 

Układ endokannabinoidowy i jego rola w zachowaniu homeostazy organizmu

 

Układ endokannabinoidowy, mimo że towarzyszy człowiekowi od tysięcy lat, i jak wskazują badania – pierwszy raz zastosowano w celach leczniczych preparaty z konopi indyjskich (Cannabis indica) około 4 tys. lat temu w chińskiej i hinduskiej medycynie ludowej do leczenia bólu i biegunki (11) – przez współczesnych został odkryty stosunkowo niedawno. Pierwszy receptor kannabinoidowy został odkryty w mózgu szczura w roku 1988, przy okazji badań nad wpływem narkotyków na organizm (12), natomiast THC (tetrahydrokannabinol) jako związek chemiczny wyizolowano w roku 1964 (13). Są to zatem badania stosunkowo nowe. Synteza wielu innych kannabinoidów umożliwiła odkrycie, jak ważną rolę pełni w organizmie człowieka układ endokannabinoidowy (EKAN) oraz jego funkcję w kontrolowaniu fizjologicznych mechanizmów. Tworzą go endogenne ligandy (endokannabinoidy), enzymy, które odpowiadają za ich biosyntezę i degradacje, oraz swoiste receptory (CB), które znajdują się w błonach komórek (14). Miejscem oddziaływania EKAN jest Ośrodkowy Układ Nerwowy (OUN) (15).

Pierwszym odkrytym kannabinoidem okazał się anandamid (pochodna kwasu arachidonowego (16)), a badanie jego struktury skłoniło naukowców do wniosku, że endokannabinoidy należą do pochodnych wielonasyceniowych kwasów tłuszczowych Omega 6 (17). Produktem degradacji kannabinoidów są kwas arachidowy oraz etanoloamina (18). Anandamidowi przypisuje się działania związane z odczuwaniem hedonistycznym: zmniejszenie uczucia bólu, pobudzenie ośrodka nagrody w mózgu, nastrój euforii, błogości i delikatnego znieczulenia, regulacje apetytu i poprawę pamięci (19). 

W OUN kannabinoidy produkowane są w obrębie błon neuronu postsynaptycznego i oddziałują lokalnie, w odróżnieniu od neuroprzekaźników nie są magazynowane tylko od razu metabolizowane, dostają się do przestrzeni synaptycznej w wyniku depolaryzacji i napływu jonów wapnia oraz działają na receptory CB1 jako neuroprzekaźnik wsteczny (hamują wydzielanie neuroprzekaźników takich jak noradrenalina czy serotonina) (20).

Do tej pory rozpoznano 2 typy receptorów kannabinoidowych:

CB1 – znajdujących się w podwzgórzu, układzie limbicznym i w pniu mózgu, przysadce, tkance tłuszczowej (tu występują w przewadze nad CB2), w układzie trawiennym (przewód pokarmowy i wątroba), płucach, pęcherzu moczowym, sercu oraz we współczulnych zwojach nerwowych, ponadto badania wykazały, że przysadka mózgowa jest w stanie sama wyprodukować endokannabinoidy; (21)

CB2 – mających lokalizację głównie w układzie immunologicznym (w makrofagach są również receptory CB1), oraz w obrębie keranocytów (komórek skóry) i adipocytów (komórek tłuszczowych) (22).

Działanie EKAN poprzez pobudzenie receptorów CB1 jest następujące: regulacja równowagi energetycznej człowieka, ocena hedonistyczna spożywanych pokarmów, hamowanie wydzielania greliny (hormonu związanego z otyłością), działanie przeciwwymiotne, uspokajające, przeciwbólowe, regulacja przebiegu snu, poprawa procesów poznawczych, wykazuje działanie neuroprotekcyjne, moduluje czynności układu immunologicznego – pobudza odporność humoralną, obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego (23), ponadto EKAN reguluje nastrój, motorykę, temperaturę ciała, przebieg ciąży, współpracuje z układem endokrynnym, wpływając na funkcje rozrodcze, trawienie, metabolizm i funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego (24). Jako ciekawostkę można podać, że głodzenie się pobudza czynność układu EKAN, stres krótkotrwały ją hamuje, natomiast stres długotrwały i przewlekły pobudza EKAN w celu złagodzenia reakcji stresowej(25).

Ujmując istotę działania układu EKAN – stoi on na straży homeostazy (czyli zachowania równowagi organizmu w zmiennych warunkach zewnętrznych) w organizmie człowieka i ma za zadanie radzić sobie ze szkodliwymi bodźcami w organizmie.

Jednak przeciążony układ endokannabinoidowy nie spełnia swoich funkcji tak, jak należy, długotrwałe upośledzenie jego funkcji może nawet doprowadzić do jego częściowego zaniku. Wtedy nie jest w stanie sam produkować związków kannabinoidowych. W 2008 roku badacz tematu, neurolog i psychofarmakolog Ethan Russo postawił tezę, że przyczyną większości chorób uznanych za cywilizacyjne jest niesprawny układ EKAN i jego upośledzone działanie, a przewlekły niedobór kannabinoidów przyczynia się do rozwoju chorób takich jak: migreny, fibromialgia, zespół jelita wrażliwego, bóle neuropatyczne, schorzenia psychiczne i choroby neurodegeneratywne (Alzheimer, Parkinson) (26), depresja endogenna. Z pomocą w takiej sytuacji mogą przyjść fitokannabinoidy. Badania dr. Ethana Russo wskazują jednoznacznie na możliwość zastosowania leków opartych na konopiach w chorobach neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy Parkinsona, epilepsja, zaburzenia neurologiczne, encefalopatie mózgowe i inne ze względu na swoje właściwości przeciwdrgawkowe i regeneracyjne. Badania wykazują również obiecujące efekty w leczeniu i wspieraniu leczenia guzów mózgu, zwłaszcza tych, które słabo reagują na chemioterapię (27).

Fitokannabinoidy pozyskane z konopi wykazują największe pokrewieństwo fizjologiczne do człowieka, co czyni z nich skuteczne narzędzie nie tylko wspomagania leczenia, ale tez profilaktyki i poprawy odporności i codziennego funkcjonowania (28).

Zaletą wspomagania leczenia za pomocą produktów na bazie konopi jest niska szkodliwość i nieinwazyjność takiej terapii. Jedną z najpopularniejszych postaci suplementów konopnych jest olejek z kwiatostanów konopnych, o szerokim spektrum zastosowania prozdrowotnego – jak można przeczytać w artykule: „najnowsze badania na Uniwersytecie Kentucky, wskazują na to, że CBD jest w stanie cofnąć uszkodzenia w mózgu wywołane przewlekłym spożywaniem alkoholu. Według badaczy przyjmowanie CBD powoduje redukcję neurodegeneracji w korze śródwęchowej na poziomie 48,8%” (29). Występują również w postaci sprayów czy past. Preparaty z konopi poprzez wpływanie na układ endokannabinoidowy znajdują zastosowanie w schorzeniach i zaburzeniach funkcjonowania organizmu takich, jak: nowotwory i wspieranie organizmu podczas chemioterapii, jaskra, PTSD, epilepsja, żółtaczka typu C, artretyzm, nieswoiste stany zapalne jelit, wspieranie organizmu w odstawieniu uzależnienia, stwardnienie rozsiane, zaburzenia metabolizmu i otyłość i wiele innych (30), CBD powoduje wzrost pobudzenia organizmu do samoleczenia, przywracając naturalną równowagę organizmu (31). Ponadto konopie są wartościowym pokarmem oraz znajdują zastosowanie w przemyśle (głównie łodygi, z których można wyprodukować np. celulozę).

 

Podsumowanie

W zachowaniu równowagi organizmu i przywróceniu ustrojowi naturalnej zdolności samoleczenia i regeneracji bardzo istotny jest kontakt z naturą, ponieważ naturalny habitat człowieka przez wiele tysięcy lat ukształtował ludzi w taki sposób, aby mógł czerpać energie i wyregulować procesy w organizmie, korzystając ze swojego naturalnego otoczenia. W dzisiejszych czasach, w świecie przekształconym przez technologię jest to o wiele trudniejsze zadanie. Z pomocą mogą wtedy przyjść suplementy i preparaty kannabinoidowe, które wspierając układ EKAN wykazują działanie nie tylko profilaktyczne, ale także terapeutyczne. Nie mogą jednak w pełni zastąpić kontaktu z Naturą.

Zapraszamy na wykład autorki podczas Festiwalu Wibracje, sprawdź szczegóły TUTAJ.

O Autorce:

Mgr inż. Ewa Melania Gryt – fitoterapeuta o specjalności: terapie kannabinoidowe. Dyplomowany naturopata.
Jest jedną z pionierek biznesu konopnego w Polsce, którym zajmuje się od ponad 20 lat. Ukończyła krakowski Uniwersytet Rolniczy.  W latach 2011-2015 wraz z zespołem badawczym przeprowadziła współfinansowany ze środków unijnych projekt, dzięki czemu powstała półtechnologiczna linia do bezodpadowej produkcji celulozy konopnej na cele papiernicze.

W ramach spółki General Hemp Marketing założyła pierwszy w Polsce sklep i hurtownię internetową z produktami z konopi siewnych   DobreKonopie.pl. Marka DobreKonopie.pl. Produkuje własne artykuły z konopi,  m.in. ekstrakty CBD, CBG i produkty spożywcze z nasion rośliny. General Hemp Marketing jest jednym z wiodących producentów konopi siewnych w Polsce i jednym z niewielu, który uprawia i przetwarza rośliny w naszym kraju. Misją firmy jest zagospodarowanie wszystkich części rośliny, od ziarna po słomę, a tym samym pokazanie potencjału prozdrowotnego, ekologicznego i ochronnego dla człowieka i jego środowiska naturalnego.

dobrekonopie.pl

Wykład autorki podczas Festiwalu Wibracje.

3-6 września 2020 r.

 

Targi i Konferencja Art of Healing

12-13 września 2020 r.

 

Przypisy

[1]    Qing L., Shinrin yoku – sztuka i teoria kąpieli leśnych, Wyd. Insignis Media, Kraków 2018.

[2]          Qing L., Shinrin-yoku. Dr Qing Li opowiada o japońskiej sztuce kąpieli leśnych, 2019

[3]    Ibidem

[4]    Treasure J. za: Qing L., Shinrin yoku – sztuka i teoria kąpieli… ibidem

[5]    Czosnyk M., Sylwoterapia – program dla uczniów specjalnej szkoły podstawowej 2019, https://pedagogika-specjalna.edu.pl/warsztat-pracy/metody-pracy/sylwoterapia/ , stan na 26.09.2019.

[6]    Pietrzak-Zawadka J., Zawadka J., Forest therapy jako forma turystyki zdrowotnej, Ekonomia i Środowisko, 2015, 4(55), str. 199-209.

[7]    Woźnicka M., Znaczenie lasu w ochronie zdrowia społeczeństwa ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych, Panel Ekspertów „Współdziałanie” Las i gospodarka leśna jako międzysektorowe instrumenty rozwoju, Sękowin Stary 2015.

[8]    Falkowski G., Roślinne antybiotyki czyli Fitoncydy, Zieleń to Życie, 2013 nr 1.

[9]    Lee Q. i in., Therapy and Preventive Medicine Public Health, Social and Behavioral Health, 2012 nr 16, s. 325-350.

[10]          Pietrzak-Zawadka J., Zawadka J., ibidem

[11]    Komorowski J., Stępień H., Rola układu endokannabinoidowego w regulacji czynności dokrewnej i kontroli równowagi energetycznej człowieka, Postępy Hig. Medycyny Doświadczalnej 2007, nr. 6, str. 99-105.

[12]    Stonercheck, Układ endokannabinoidowy: nosisz go w sobie, 2018, https://www.stonerchef.pl/uklad-endokannabinoidowy/  stan 27.09.2019.

[13]    Ibidem

[14]    Pagotto U., Marsicano G., Cota D., Lutz B., Pasquali R., The emerging role of the endocannabinoid system in endocrine regulation and energy balance. Endocr. Rev., 2006; 27: str. 73–100.

[15]    De Petrocellis L., Cascio M.G., Di Marzo V., The endocannabinoid system: a general view and latest additions. Br. J. Pharmacol., 2004; 141 str. 765–774.

[16]    Devane W.A., Hanus L., Breuer A., Pretwee R.G., Stevenson L.A., Griffi n G., Gibson D., Mandelbaum A., Etinger A., Mechoulam R., Isolation and structure of a brain constituent that binds to the cannabinoid receptor. Science, 1992; 258 str. 1946–1949.

[17]    Kogan N.M., Mechoulam R., The chemistry of endocannabinoids. J. Endocrinol. Invest., 2006; 29 (3 Suppl.) str. 3–14

[18]    Devane W.A., Hanus L., Breuer A., Pretwee R.G., Stevenson L.A., Griffi n G., Gibson D., Mandelbaum A. …ibidem

[19]          Stonerchef ibidem

[20]    Komorowski J. Stępień H., ibidem, str. 101.

[21]    Pagotto U., Marsicano G., Fezza F., Theodoropoulou M., Grubler Y, Stalla J., Arzberger T., Milone A., Losa M., Di Marzo V., Lutz B., Stalla G.K.,Normal human pituitary gland and pituitary adenomas express cannabinoid receptor type 1 and synthesize endogenous cannabinoids: fi rst evidence for a direct role of cannabinoids on hormone modulation at the human pituitary level. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2001; 86 str. 2687–2696.

[22]    Pagotto U., Marsicano G., Cota D., Lutz B., Pasquali R., The emerging … ibidem

[23]    ibidem

[24]    Stonerchef .. ibidem

[25]          Pagotto U., Marsicano G., Cota D., Lutz B., Pasquali R., The emerging … ibidem

[26]    Stonerchef… ibidem

[27]             L’Heureux M., The Latest Medical Cannabis Research: Dr. Ethan Russo Discusses Neurological Research, Dosing and More, Cannabis Science and Technology Advancing, Research, Quality and Education, 2019, http://www.cannabissciencetech.com/cannabis-voices/latest-medical-cannabis-research-dr-ethan-russo-discusses-neurological-research-dosing-and-more stan na 26.09.2019

[28]    Czym są fitokannabinoidy a czym endokannabinoidy? 2017 http://www.marimed.eu/baza-wiedzy/kannabinoidy/czym-sa-fitokannabinoidy-a-czym-endokannabinoidy  stan 26.09.2019

[29]    Gryt E. M., Bo konopie są dobre. Materiały prasowe dobrekonopie.pl 2017, http://dobrekonopie.pl/wp-content/uploads/2016/05/DobreKonopie.pl-Presspack-08.2017.pdf  stan 26.09.2019

[30]    Domański T. „Nie ma dowodu na to że marihuana jest lekiem” 2017, https://www.spidersweb.pl/2017/02/medyczna-marihuana-co-leczy.html stan 28.09.2019

[31]          Gryt E. M.  Konopie Są Dobre – Prozdrowotne właściwości olejków CBD 2018 https://www.youtube.com/watch?v=xH_2sNdL2WM dostęp 27.09.2019